Kahraman Maraş dövme dondurması, Maraşlı Osman Ağa'nın yabani orkideyi (sahlep) yaparken tesadüfen keşfettiğitatlıdır. Sahlepli karsambaç olarak başlayan tatlı üç kuşak sonra maraşdondurması olarak tanınmaya başlamıştır.
Ahırdağının eteklerinden beslenen keçilerin sütü önce bir eksper tarafından kontroledilir. 90 derecelik sıcaklıkta kaynatılan sütler, micro organizmalardanarınıdırılır. Daha sonra bu süte önce sahlep, ardından şeker katılıyor. İyicekarıştırılan bu karışım, 6-8 saat dinlendikten sonra eksi 6 derecede soğutluduktansonra tüketime sunulur. Halkın beğenisini kazanan MaraşDondurmasının (İle 12 Şubat 1973?de Kahramanlık unvanının verilmesinden sonraKahraman Maraş Dondurması olarak da bilinmektedir.) özel bir yeri vardır. Buolağanüstü süt ürünü şehrin adıyla özdeşleşerek, adeta sembolü haline gelmiş,Türk yemek kültüründe de önemli bir yer edinmiştir.
Kahraman Maraş?ta dondurma üretiminin temelinioluşturan tatlı yiyecek/içeceklerin şehre özgü köklü bir geçmişi vardır. Budurum başlıca coğrafik konumundan kaynaklanmaktadır.
Çekirdeği çıkarılan vişne, tercihan küçük koyu renkliBertiz ve Kerhan vişnesi, şekerle karıştırılır; bir süre bekletildikten sonrakaynatılır ve süzülür. Sulu kısım karla karıştırıldıktan sonra vişne şurubu(karsambaç) olarak tüketilirdi. Tortulu kısım 1925?den sonra dondurmadakullanılmaya başlanmıştır.. Ayrıca, dondurmaya başlıca özelliğini veren salepde Kahraman Maraş ve çevresinde doğada yaygın olarak bulunmakta, özellikle 8.yy.?dan beri, kış aylarında sıcak içecek olarak kullanılmaktadır. Türklerin,8.yy.? da İslamlığı kabulüyle İslam dininin yasakladığı alkollü içeceklerin(örn., şarap, kımız) yerini, kısmen de olsa yaz aylarında şıra, kış aylarındada salep ve boza almıştır. Salep, Orta Doğu?dan Avrupa?ya yayılmıştır;özellikle İngiltere?de kahve yaygınlaşıncaya, 16. yy.?a kadar içecek olarakönemini korumuştur. Dondurma Kahraman Maraş?ta başlangıçta, Avrupa ve Türkiye?de ilkyapıldığı ilde, İstanbul?da, olduğu gibi ev / sokak dondurmacılığı şeklindeortaya çıkmıştır. Salebin dondurma yapımında kullanılmaya başlanmasıylabirlikte, artan talep karşısında, ev/sokak dondurmacılığı yerini zamanla dükkândondurmacılığına terk etmiş; dondurma satan dükkânların sayısında önemliartışlar olmuştur. Bununla beraber sokak/seyyar dondurmacılık 1960?lı
* Dondurmada arzulanan fiziksel kalitenin ve yapının sağlanmasında vemuhafazasında etkin rol oynayan maddeye veya maddelere verilen ad.
yılların başlarına kadar varlığını azaltarak da olsa devam ettirmiştir.
Renkli kişilikleriyle seyyar dondurmacılar, evlerde ilkel koşullarda keçi sütüve Halep?ten gelen kalıp (kelle) şekerle hazırladıkları dondurmayı, başlangıçtaomuzlarında, daha sonra dondurma arabalarında taşıdıkları küleklerle,kendilerine özgü deyişlerle,
Dondurmayı yaparım, içine kaymakkatarım, hanımlara satarım,
kaymaklı dondurmam meşhur;
Dondurmacı geliver, sen burada duruver, bay ve bayanlara vere dur,
kaymak benim dondurmam;
Ne keleş, Ne keleş, Dondurmalar ne beleş, Kaymak buz;
Dondurma tabak tabak, Ye de tadına bak;
Dondurma dondu gitti, Dondurması bitti gitti, Dondurma almayan güzeller üzüldüde gitti;
Dondurma döndü gitti, Bir dondurmaya güzeller kandı gitti;
Dondurması kaymak gibi, Kendisi biraz ahmak giBİ?.
AHMETCAN SAĞIR/MARMAR ÜNİVERSİTESİ/ZİHİNSEL ENGELLİLERÖĞRETMENLİĞİ