Örf ve Adet Nedir ?
Kişi gözlerini dünyaya açtıktan sonra hayatınayön verecek olan bazı kurallarla karşılaşır.Kişinin karşılaştığı kurallaryazılı olduğu gibi,yazısız da olabilir.Örf ve adetler yazısız olan kurallaradahildir.Örf bir topluluğun benimsediği alışkanlık ve usullerin bütününedenir.Yerleşmiş kaide ve göreneklere ise adet denir.
Kahramanmaraş Örf ve Adetleri
Kahramanmaraş'ta evlilikler görücü usulüyle yapılır.Anne-Baba oğulları evlenmeçağına geldiğinde kız görmeye başlarlar.Öncelikle bu kız görme işinekomşulardan,akrabalardan,tanıdıklardan tavsiye alınarak başlanır.Görülmeyegidilecek kız araştırılır.Eğer aile bunları yapmakta gecikmişse oğullarıçeşitli yollarla anne-babasına bunu ima eder.Doğrudan söylemek ayıp görülür,hoşgörülmez.Teskere kağıdını veya nüfus cüzdanı açık bir yere bırakmak,pilavınortasına kaşığı saplamak,annenin yanından ayrılmamak,anneye her zamankindenfazla güzel sözler söylemek,elbiseyi ıslayıp yıkamadan asmak bu yollardandır.
Kız görmek için pazartesi ve Perşembe günleri uğurlu sayılır.Kız görmeyegenelde damat adayının teyzesi,babaannesi ve diğer yakın akrabalarıgider.Görücülere kahveyi gelinlik kız getirir.Kahve ikramını yaptıktan sonragelinlik kız oda kapısının yanında elinle tepsiyle bekler.Görücüler kızıbeğenirlerse anne, babaya "Menendimizibulduk" der. Baba da kızı bir araştırır. Pazartesi ve Perşembe günügörücüler tekrar kız evine giderler. Kızın annesi "Hoşgeldiniz, hangirüzgar attı sizi buraya" der. Görücülerden en ihtiyarı "Hoşbulduk"der. Oğlanın anası da , "Niçin geldik, sorsana" der. Kızın anasısorunca, "Allahın emri Peygamberin kavliyle kızınızı oğlumuza istemeyegeldik" derler. Kızın anası da "Allah yazdıysa bizim ne söyleyehakkımız var" der. Görücüler giderken kız evi kesin cevap için üç gün izinister. Görücüler de "Peki ama üç gün sonra kızı almadan gitmeyeceğiz"der. Bundan sonrada kız evi de oğlan hakkında soruşturmalarını yapar. Üç günsonra kaynana birkaç kişiyle gelir, "Rast gele" der içeri girerler.Hoş beşten sonra kızı vermeyeceklerse "Kızımız daha küçük" diyebaştan savarlar. Vereceklerse, kız evi naz evi olduğundan birkaç haftanazlanırlar. Bir top inci, 20 - 25 tek ince bilezik, 10 - 11 çift burmabilezik, bir gerdanlık istenilir, yol parası ve kızın ağırlığı tespit edilir.Zenginlerse, kız evinin istediği şeyleri verirler ve şerbet günü tayin edilir.Kız evinin isteklerini veremeyenler geri çekilmek zorunda kalır. Damat, gelinve yakın akrabaları Pazara rastlayan bir günde kız evine el öpmeye giderler. Damat,kayın peder ve kaynanasının elini öper.
Dini nikah çoğunluklaöğleden sonra yapılır. Kız ve oğlan vekilleri, şahitleri, imam efendi ve oğlanile kızın babaları bulunur. Kızın vekilliğini kendisine nikah düşmeyen bir kişiüzerine alır. Vekillik alırken bu adam şahitlerin huzurunda geline üç defa"Beni vekil kabul ettiniz mi?" diye sorar, kızda "Evet" derveya sükût ederse "Sükût ikrardandır" deyip vekilliğini alır. İmamefendi nikah kıyar.
Bizde büyük tecrübeler sonucu oluşmuş bugeleneklere sahip çıkmalı ve onları yaşatmalıyız.Unutmamak gerekir ki birtoplumu ayakta tutan,geçmişiyle geleceği arasında köprü kuran örfleri,adetlerive kültürleridir.
Yusuf Değirmenci
K.maraş/Elbistan