Eshab-ı Kehf-Kehf hadisesi Kur'anı Kerim' de ve diğer semavi kitaplarda Bas-ü badelmevt ( Yeniden dirilme ) inancının delilleri arasında gösterilir. Bunagöre; Efsus ya da Yarpuz denilen bir şehirde Dakyanus ( Dakyus ) adındabir zalim hükümdar halkı kendisine ve putlarına taptırırmış. Allah' ınvarlığına ve birliğine inanan birkaç genç ise gizlice ibadet ederek bu zaliminbuyruğu dışına çıkarlarmış. Bunu haber alan Dakyanus' tan kaçan gençler,kendileri gibi inançlı bir çobana rastlarlar. Çoban ve Kıtmir adındaki köpeğide onlara katılır. Çobanın bildiği ve yanında su olan bir mağaraya sığınanEshab-ı Kehf-Kehf burada uykuya dalarlar Kralın vezirleri mağarayı bulurlar.Ancak korkularından içeri giremezler. Eshab-ı Kehf-Kehf, burada ise çıkamayıphelak olsunlar diyerek mağaranın ağızını ördürürler Eshab-ıKehf-Kehf, bir rivayete göre 309 sene bu vaziyette kalırlar. Uyandıklarında,acıktıklarından bahisle içlerinden Yemliha' yı şehire ekmek almaya gönderirler.
Şehirde, Dakyanus zamanından kalma para ile alışveriş yapmak isteyen Yemliha'dan şüphelenen halk, onu mahkemeye çıkartır. Mahkemedehalini anlatan Yemliha, delil için kalabalığı mağaranın olduğu yere getirir.Ancak, mağarada kendisini bekleyen arkadaşlarının korkabileceğinden bahisle,içeriye yalnız girip onlara durumu anlatacağını söyleyerek ayrılır ve sır olupgider. Bu olay, zalim Dakyanus' tan yüzyıllarca sene sonra Allah' a inanmaklaberaber ahirete ve yeniden dirilmeye inanmayan halk için müthiş bir mucizeolur. Devrin kralının duaları da böylece kabul olmuş olur.
MAĞARA ARKADAŞLARI
Kur'an'ı Kerimde yer alan Kehf suresin'de mağaraarkadaşlarının durumuna değinilmiş ancak ayrıntılı bilgi verilmemiştir.Kehfsuresinin 9.ayetinde "Sen Eshab-ı Kehf'i ve Rakimi keramatlerimizden birimi sandın "sözleri ile Hz. Peygambere seslenildikten sonra,mağaraarkadaşları ile ilgili bilgi verilmeye başlanmaktadır.
(Bazı kimseler):? Onlar üçtür,dördüncüleriköpekleridir? diyecekler bunlar.(bazıları da):?onlar
beştir altıncıları köpekleridir?diyecekler.bunlar gaybı taşlamaktır.(bazılarıise):?Onlar yedidir,sekizincileri köpekleridir? diyecekler. Der ki:?Onlarınsayılarını Rabbim daha iyi bilir.
Onlar hakkında bilgisi olan çok azdır?. O halde onlar hakkında,(sanabildirilen) açık deliller dışında bir münakaşaya girme ve onlar hakkında hiçkimseden bir şey sorma(Kehf suresi 22)
Hiçbir şey için ?Bunu yarı yapacağım?deme! (Kehf suresi 23)
Ancak ?Allah dilerse (yaparım)? (de). Bunu unuttuğun taktirde Rabbini an ve,?Umarım ki Rabbim, beni bundan daha yakın olan bir yola iletir?de!(Kehf suresi24)
Onlar mağaralarında üç yüzyıl kaldılar. Buna dokuz yıl daha ilaveetmişlerdir.(Kehf suresi 25)
Kur?an?ı Kerim de yedi uyurların isimleriyle ilgiliherhangi bir ibare bulunmamakla birlikte halk arasında isimleri şöyledir:Yemliha, Mekselina, Mislina, Mernuş,Debernuş, Şazenuş, Kefeştatayuş ve köpeklerinin ismi Kıtmir? dir. Taberi? ye göremağara arkadaşlarının reisi Mekselinaidi. Diğerlerinden üçü Dakyanus?un (Decius) sağ kolu diğer üçü ise sol koluidiler. Kefeştatayuş ise yolda onlara katılan çoban olup Kıtmir de onunköpeğidir.
Selçuklular devrinde Eshab? ül Kehf mağarasının Afşinyakınlarında olduğuna kesin şekilde inanılıyordu. Bunu 13. yy ın birinciyarısında Selçuklu devleti? nin Maraşvalisi Nusreddin Hasan Bey? in buraya bir tekke, mescid ve bir de medreseyaptırmasından anlıyoruz. Mescidincelendiğinde mağaranın önündeki küçük kilisenin mescide katıldığınıkolaylıkla anlayabiliyoruz.
Kilisenin burada bulunması bizi önemli gerçeklere götürmektedir. Selçuklulardevrinde külliyenin yapılması esnasında burada kilisenin bulunması AnadoluHıristiyanları? nın da mağara arkadaşlarının burada uyuduklarına inandıklarınıgösterir.
Eshab' ül Kehf in Afşin? de bulunduğu inancı Selçuklulardansonra Dulkadiroğlu Beyliği ve Osmanlı Devleti zamanında da buranın ihya edilmesinisağlamıştır.
Kaldı ki Kur? an? ı Kerim? deki Kehf suresinde yer alan 17.ayette ?Güneşi, doğduğu zaman mağaralarının sağına eğilirken, battığı zaman dasol taraftan onları keser geçerken görürsün. Onlar mağaranın geniş birköşesinde idiler.....? şeklindeki ibare incelendiğinde ve Afşin? de bulunanmağarayla karşılaştırıldığında birebir uyum gösterdiği bariz bir şekildegörülür.
Mağara arkadaşlarınınAfşin? de bulunan mağarada uyudukları kanıtlar tarafından gösterilmeklebirlikte bizim asıl vurgulamak istediğimiz; bu gençlerin Allah? a olanmuhabbetidir.
HRISTİYANLIK?TA ESHAB-I KEHF
Roma hükümdarı Decius Hırıstiyanlığı takipetmeye ve hırıstiyanları öldürmeye başlayınca asil bir aileden olan yedi kardeşdinlerini terk etmelerini isteyen Efesos valisinin aldırış etmediler veyanlarında köpekleri de olduğu halde bir mağaraya sığındılar.Onları açlıktanöldürmek isteyen Hırıstiyanlık karşıtları mağaranın girişini duvar örerekkapattılar.Ancak bu iş sona ermeden önce bir hırıstiyan olayın içeriğinianlatan bakır levhayı yedi uyurların sığındığı mağaranın içineattı. Aradan 158 veya 197 yıl geçtikten sonra,408 veya 447 yılındauyandılar.Bu inançlı kişiler bir gece uyuduklarını düşünüyorlardı. Yedi kardeşiçlerinden birini yiyecek malzemeler almak üzere şehre gönderdiler. Dışarıyaçıkan kardeş kapılardaki haç işaretlerini görünce çok şaşırdı.Elinde Deciusdöneminden kalma paralarla gezen bu genç halk tarafından ilgi ve hayretlekarşılandı.
Efes Piskoposu, bu ilgi çekici olayı görmeleri için İmparator II. Teodosius ileimparatoriçeyi davet etti. Hep beraber mağarada onları ziyaret ettiler.Buinançlı kardeşler insanların dirileceklerini ispat ettikten sonra tekrar uykuyadaldılar.
Yediuyurlar Hıristiyanlarca aziz olarak görülür.Şu ankidurumunu bilmemekle beraber daha önce27 Temmuz?da Latin kiliselerinceanılırlardı.Ortodoks kilisesine göre Yediuyurlar 4 Ağustos?ta mağarayasaklanmışlar, 22 Ekim?de de uyanmışlardır.Bu günlerde dini ayinler yapılır veyortular arasında yer alırdı.Yediuyurların Latince adları şöyleydi; Maximianus ,Malchus(marhus),Martinianus, Constantinu,Dionysius,Iohannes,ve Serapio.
AHMET ARSLAN
İSTANBULÜNİVERSİTESİ
HUKUKFAKÜLTESİ