Kişi gözlerini dünyaya açtıktan sonra hayatına yön verecek olan bazı kurallarla karşılaşır.Kişinin karşılaştığı kurallar yazılı olduğu gibi,yazısız da olabilir.Örf ve adetler yazısız olan kurallara dahildir.Örf bir topluluğun benimsediği alışkanlık ve usullerin bütününe denir.Yerleşmiş kaide ve göreneklere ise adet denir.
Kahramanmaraş Örf ve Adetleri
Kahramanmaraş'ta evlilikler görücü usulüyle yapılır.Anne-Baba oğulları evlenme çağına geldiğinde kız görmeye başlarlar.Öncelikle bu kız görme işine komşulardan,akrabalardan,tanıdıklardan tavsiye alınarak başlanır.Görülmeye gidilecek kız araştırılır.Eğer aile bunları yapmakta gecikmişse oğulları çeşitli yollarla anne-babasına bunu ima eder.Doğrudan söylemek ayıp görülür,hoş görülmez.Teskere kağıdını veya nüfus cüzdanı açık bir yere bırakmak,pilavın ortasına kaşığı saplamak,annenin yanından ayrılmamak,anneye her zamankinden fazla güzel sözler söylemek,elbiseyi ıslayıp yıkamadan asmak bu yollardandır.
Kız görmek için pazartesi ve Perşembe günleri uğurlu sayılır.
Kız görmeye genelde damat adayının teyzesi,babaannesi ve diğer yakın akrabaları gider.Görücülere kahveyi gelinlik kız getirir.Kahve ikramını yaptıktan sonra gelinlik kız oda kapısının yanında elinle tepsiyle bekler.Görücüler kızı beğenirlerse anne, babaya "Menendimizi bulduk" der. Baba da kızı bir araştırır. Pazartesi ve Perşembe günü görücüler tekrar kız evine giderler. Kızın annesi "Hoşgeldiniz, hangi rüzgar attı sizi buraya" der. Görücülerden en ihtiyarı "Hoşbulduk" der. Oğlanın anası da , "Niçin geldik, sorsana" der. Kızın anası sorunca, "Allah'ın emri Peygamberin kavliyle kızınızı oğlumuza istemeye geldik" derler. Kızın anası da "Allah yazdıysa bizim ne söyleye hakkımız var" der. Görücüler giderken kız evi kesin cevap için üç gün izin ister. Görücüler de "Peki ama üç gün sonra kızı almadan gitmeyeceğiz" der. Bundan sonrada kız evi de oğlan hakkında soruşturmalarını yapar. Üç gün sonra kaynana birkaç kişiyle gelir, "Rast gele" der içeri girerler. Hoş beşten sonra kızı vermeyeceklerse "Kızımız daha küçük" diye baştan savarlar. Vereceklerse, kız evi naz evi olduğundan birkaç hafta nazlanırlar. Bir top inci, 20 - 25 tek ince bilezik, 10 - 11 çift burma bilezik, bir gerdanlık istenilir, yol parası ve kızın ağırlığı tespit edilir. Zenginlerse, kız evinin istediği şeyleri verirler ve şerbet günü tayin edilir. Kız evinin isteklerini veremeyenler geri çekilmek zorunda kalır. Damat, gelin ve yakın akrabaları Pazara rastlayan bir günde kız evine el öpmeye giderler.
Damat, kayın peder ve kaynanasının elini öper.
Dini nikah çoğunlukla öğleden sonra yapılır. Kız ve oğlan vekilleri, şahitleri, imam efendi ve oğlan ile kızın babaları bulunur. Kızın vekilliğini kendisine nikah düşmeyen bir kişi üzerine alır. Vekillik alırken bu adam şahitlerin huzurunda geline üç defa "Beni vekil kabul ettiniz mi?" diye sorar, kızda "Evet" der veya sükût ederse "Sükût ikrardandır" deyip vekilliğini alır. İmam efendi nikah kıyar.
Bizde büyük tecrübeler sonucu oluşmuş bu geleneklere sahip çıkmalı ve onları yaşatmalıyız.Unutmamak gerekir ki bir toplumu ayakta tutan,geçmişiyle geleceği arasında köprü kuran örfleri,adetleri ve kültürleridir.
Yusuf Değirmenci
K.maraş/Elbistan